​ Thống Nhất là một trong những địa phương của tỉnh đi tiên phong triển khai thực hiện tốt nhiệm vụ đột phá trong phát triển nông nghiệp hữu cơ (HC). Đặc biệt, địa phương này đã hợp tác với Công ty CP Tập đoàn Quế Lâm (ở Thành phố Hồ Chí Minh) triển khai hiệu quả nhiều mô hình sản xuất theo hướng HC với những cây trồng chủ lực của địa phương như: bưởi, sầu riêng, măng cụt…

Ông Nguyễn Thanh Phước (ở xã Hưng Lộc, huyện Thống Nhất) giới thiệu vườn măng cụt sản xuất theo hướng hữu cơ. Ảnh: B.Nguyên

Sự tham gia của doanh nghiệp (DN) liên kết với nông dân xây dựng chuỗi liên kết sản xuất HC đã mở ra cơ hội phát triển nông nghiệp HC theo hướng bền vững, góp phần xây dựng thương hiệu nông sản địa phương bằng uy tín, chất lượng.

Thay đổi về nhận thức sản xuất

Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nông sản sạch, đảm bảo an toàn thực phẩm là động lực để nhiều nông dân mạnh dạn chuyển đổi sản xuất theo hướng HC. Trong đó, nông dân đã có nhiều cách làm sáng tạo sản xuất sạch với chi phí thấp.

Tổ trưởng Tổ hợp tác Bơ Bàu Hàm 2 - Quang Trung (ở xã Bàu Hàm 2, huyện Thống Nhất) Phạm Duy Long chia sẻ, vùng đất đá lộ đầu tại địa phương với tỷ lệ đá nhiều hơn đất, trước đây chỉ canh tác được cây hàng năm hoặc những cây trồng chịu hạn, dễ sống, cho hiệu quả kinh tế thấp. Để cải tạo đất tốt lên nhằm chuyển đổi sang trồng những cây đặc sản, nông dân địa phương rất chú trọng cải tạo để đất đai ngày càng màu mỡ. Trong đó có nhiều giải pháp để làm giàu cho đất, chăm sóc cây trồng với chi phí rẻ. Cụ thể, nhiều nông dân trồng cỏ trong vườn bơ, sầu riêng giúp đất tơi xốp hơn. Họ cũng tận dụng các phế phụ phẩm nông nghiệp như trái chuối dạt, rác thải HC để tự ủ phân HC chăm sóc cho cây trồng. Những giải pháp này giúp nông dân tiết kiệm chi phí mua phân bón. Nhưng quan trọng nhất là làm cho đất khỏe, cây khỏe nên năng suất cây trồng ở vùng đất đá lộ đầu này đạt rất cao, càng lâu năm cây càng sai trái chứ không bị tình trạng cây suy kiệt, phát sinh dịch bệnh nhiều khi lạm dụng phân, thuốc hóa học như trước đây.

Lão nông Nguyễn Thanh Phước (ngụ xã Hưng Lộc) từng kiêm nhiệm qua nhiều vị trí như Giám đốc Hợp tác xã Ca cao Thống Nhất, Tổ trưởng Tổ hợp tác Mít Lộc Thịnh với mô hình trồng mít theo hướng HC, hiện ông phát triển mô hình trồng măng cụt theo hướng HC. Những năm tháng dài gắn bó với vườn tược, thay đổi qua nhiều mô hình sản xuất nhưng ông Phước vẫn giữ nguyên quan điểm là phải sản xuất nông nghiệp sạch, HC.

Theo ông Phước, chuyển đổi sang sản xuất theo hướng HC đơn giản là nông dân có ý thức ưu tiên sử dụng phân HC. Trong đó, nông dân có thể tận dụng các nguồn phế, phụ phẩm hiện có tại địa phương làm phân bón cho cây trồng để giảm dần các loại phân bón hóa học. Trong xử lý sâu bệnh, nông dân ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học, các chế phẩm sinh học hoặc dùng các phương pháp thủ công trong phòng trừ sâu bệnh cho cây trồng, để nông sản làm ra đảm bảo an toàn.

Chính sự thay đổi về nhận thức của người nông dân khiến các mô hình sản xuất HC trên địa bàn huyện Thống Nhất không ngừng được nhân rộng. Trong đó, nhiều mô hình sản xuất hiệu quả làm mô hình điểm cho nông dân trên địa bàn huyện, của tỉnh học hỏi, làm theo. Cụ thể, mô hình canh tác bưởi theo hướng HC của hộ nông dân Nguyễn Văn Tuấn tại xã Hưng Lộc với 0,9 hécta đã được Hiệp hội Nông nghiệp HC Việt Nam công nhận về thành tích xuất sắc trong phát triển sản phẩm bưởi theo tiêu chuẩn HC. Mô hình Hợp tác xã Nông trại Dốc mơ Farm (ở xã Gia Tân 3) với quy mô 14 hécta sản xuất nông nghiệp kết hợp du lịch sinh thái cũng được Hiệp hội Nông nghiệp HC Việt Nam khen về thành tích xuất sắc phát triển mô hình nông nghiệp sinh thái - HC.

Đến nay, huyện Thống Nhất đã hình thành được 9 điểm sản xuất nông nghiệp HC với diện tích gần 71 hécta. Trong đó có 2 mô hình sản xuất HC trên sản phẩm bưởi và các loại rau; đang triển khai thực hiện 33 mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng HC; thực hiện 75 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp sản phẩm chủ lực.

Để sản xuất hữu cơ không còn manh mún

Một trong những khó khăn để nhân rộng mô hình sản xuất theo hướng HC và đạt chuẩn HC là nông dân phải tuân thủ các tiêu chuẩn sản xuất rất khắt khe, nhất là thời gian đầu chuyển đổi gặp nhiều khó khăn như: năng suất thấp hơn, mẫu mã không bắt mắt bằng sản phẩm sử dụng phân, thuốc hóa học... Trong đó có nguyên nhân sản xuất HC vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún, sản phẩm chưa được nhận diện trên thị trường nên nhiều khi vẫn bán như giá hàng thường.

Tổ trưởng Tổ hợp tác Bơ Bàu Hàm 2 - Quang Trung (xã Bàu Hàm 2, huyện Thống Nhất) Phạm Duy Long giới thiệu mô hình ủ chuối làm phân bón hữu cơ.

Theo đó, huyện Thống Nhất rất quan tâm thu hút DN đầu tư theo chuỗi liên kết sản xuất HC để phát triển bền vững. Đây cũng là nguyên nhân thời gian qua, huyện Thống nhất đã hợp tác với Công ty CP Tập đoàn Quế Lâm triển khai các mô hình trồng trọt, chăn nuôi theo hướng HC. Đến nay, các mô hình thí điểm sản xuất theo hướng HC với một số cây trồng chủ lực của huyện như: bưởi da xanh, sầu riêng, măng cụt đã bước đầu cho hiệu quả.

Giám đốc Hợp tác xã Chôm chôm - sầu riêng Lạc Sơn (ở xã Quang Trung) Nguyễn Duy Cường cho biết, hợp tác xã hiện đã phát triển được hơn 120 hécta sầu riêng. Hợp tác xã đang triển khai mô hình thí điểm trồng sầu riêng theo hướng HC của Tập đoàn Quế Lâm, ứng dụng tiêu chuẩn 5 không: không thuốc diệt cỏ; không chất bảo quản; không thuốc trừ sâu hóa học; không dư lượng hóa chất độc hại; không chất kích thích tăng trưởng. Tham gia mô hình này, nông dân được DN chuyển giao công nghệ và hướng dẫn quy trình sản xuất HC; ứng dụng các chế phẩm vi sinh của Quế Lâm để xử lý cỏ, các phế phụ phẩm nông nghiệp, chất thải chăn nuôi thành phân bón HC. Nông dân được DN hỗ trợ 50% phân bón HC. Điều nông dân an tâm là được DN cam kết hỗ trợ bao tiêu đầu ra cho nông sản.

Bình Nguyên