Dịch tả heo châu Phi (DTHCP) đang có dấu hiệu quay trở lại với tốc độ lây lan nhanh và diện rộng. Nội dung trên được nêu tại Công văn số 284-CV/ĐU ngày 1-8-2025 của Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Nông nghiệp và Môi trường về việc tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp cấp bách phòng, chống DTHCP.
Lực lượng thú y tỉnh tổ chức tiêu hủy heo bệnh do dịch tả heo châu Phi tại xã Nam Cát Tiên. Ảnh: CTV
Đồng Nai có tổng đàn chăn nuôi lớn nên tỉnh đã nhanh chóng triển khai đồng bộ các giải pháp phòng, chống DTHCP, nhất là đảm bảo an toàn vệ sinh dịch tễ trong chăn nuôi.
Nguy cơ dịch bùng phát và lây lan cao
Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước đã ghi nhận 972 ổ DTHCP tại 718 xã, phường thuộc 33 tỉnh, thành phố (chiếm 21,6% tổng số xã trên cả nước). Tổng số heo bị tiêu hủy do dịch hơn 100,5 ngàn con heo. Đáng chú ý, hiện có 542 xã, phường tại 30 tỉnh, thành vẫn còn ổ dịch chưa qua 21 ngày, thời điểm được coi là nguy cơ lây lan cao. Tình trạng buôn bán, vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ heo nhiễm bệnh và vứt xác heo ra môi trường vẫn diễn ra tại nhiều nơi, dấy lên lo ngại dịch bệnh sẽ tái bùng phát mạnh hơn.
Với tổng đàn gần 4,2 triệu con, Đồng Nai có tổng đàn heo lớn nhất cả nước. Tỉnh có các tuyến giao thông huyết mạch đi qua nên áp lực về dịch bệnh rất lớn. Chăn nuôi nông hộ nhỏ lẻ xen kẽ với các trang trại chăn nuôi, phân bố rộng, điều kiện vệ sinh thú y, an toàn sinh học không đảm bảo; mầm bệnh có nhiều biến chủng, vẫn còn lưu hành tỷ lệ cao trên đàn vật nuôi; môi trường biến đổi bất lợi; vận chuyển, giết mổ trái phép… dẫn đến nguy cơ dịch bệnh phát sinh và lây lan rất cao.
Từ đầu năm 2025 đến cuối tháng 7-2025, trên địa bàn tỉnh Đồng Nai phát hiện 15 ổ DTHCP tại 12 xã, tiêu hủy gần 3,9 ngàn con heo bệnh, chết. So với cùng kỳ năm 2024, số ổ dịch tăng gần 114,3%, số heo mắc bệnh, chết và tiêu hủy tăng hơn 797,4%.
Theo báo cáo của Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), DTHCP vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt, mưa lũ làm tình hình dịch bệnh thêm nghiêm trọng. DTHCP chủ yếu tái phát tại các ổ dịch cũ, phát sinh ở những hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, điều kiện vệ sinh kém. Hiện nay, quy mô chăn nuôi trang trại đã tăng so với trước, nhưng hộ nhỏ lẻ vẫn chiếm khoảng 50% (trước đây là 70%). Nguy cơ dịch bùng phát và lây lan vẫn cao do chăn nuôi nhỏ lẻ phổ biến, không đảm bảo an toàn sinh học; người nuôi chủ quan, chưa tiêm phòng cho đàn vật nuôi dù đã có vaccine. Bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng người nuôi heo giấu dịch, bán chạy heo bệnh hoặc vứt xác heo bệnh ra môi trường.
Trong khi đó, lực lượng thú y cơ sở còn mỏng, các xã mới được thành lập chưa có nhân viên thú y, địa bàn rộng nên công tác giám sát, phát hiện, xử lý ổ dịch tại một số địa phương chưa được kịp thời. Ngoài ra, công tác tổ chức tuyên truyền chưa thường xuyên, liên tục về các quy định phòng, chống dịch bệnh, chăn nuôi an toàn sinh học.
Quyết liệt triển khai giải pháp phòng dịch
Hiện nay, vaccine phòng bệnh DTHCP đã được cấp phép lưu hành. Tuy nhiên, vaccine chưa được đưa vào danh mục bệnh bắt buộc phải tiêm phòng, người chăn nuôi chưa tin tưởng về an toàn của vaccine để sử dụng.
Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai Nguyễn Kim Đoán nhấn mạnh: Chăn nuôi an toàn sinh học là yêu cầu rất bức thiết để hạn chế tối đa nguy cơ xảy ra dịch bệnh. Tuy nhiên, đây chỉ là điều kiện cần, để bảo vệ đàn vật nuôi, người chăn nuôi nên tiêm vaccine phòng DTHCP. Thời gian qua, người chăn nuôi trên địa bàn tỉnh đã đi đầu trong các tỉnh, thành cả nước thực hiện tốt các giải pháp an toàn sinh học cũng như chủ động tiêm vaccine phòng DTHCP.
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Văn Thắng, tỉnh đang tập trung công tác chỉ đạo, huy động lực lượng, nguồn lực để kịp thời phát hiện, xử lý dứt điểm các ổ DTHCP, không để bùng phát dịch bệnh, hạn chế phát sinh ổ dịch mới; chủ động triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ người chăn nuôi bị thiệt hại do dịch bệnh theo quy định; ngăn chặn và kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp mua bán, vận chuyển heo bệnh, vứt xác heo làm lây lan dịch bệnh, ô nhiễm môi trường...
“Trang trại của gia đình tôi đã thực hiện tiêm phòng vaccine DTHCP 4 năm nay. Nhờ đó, đàn heo không gặp rủi ro về dịch bệnh. Tuy nhiên, loại vaccine này không thông dụng như các loại vaccine khác, yêu cầu kỹ thuật cao nên người chăn nuôi phải trang bị kiến thức chuyên môn để sử dụng đúng cách và hiệu quả. Đặc biệt, người chăn nuôi phải mua nguồn heo giống sạch bệnh, có truy xuất nguồn gốc để không xảy ra biến chứng khi tiêm vaccine phòng DTHCP” - ông Nguyễn Kim Đoán cho biết.
Chủ trì Hội nghị Phòng, chống bệnh DTHCP và kiểm soát giết mổ động vật diễn ra ngày 23-7, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đánh giá: DTHCP lây lan nhanh, độc lực lớn, đường lây truyền rất phức tạp. Trước tình hình DTHCP được dự báo sẽ tiếp tục phát sinh và lây lan, các địa phương cần tập trung mọi nguồn lực để sớm khống chế và dập tắt các ổ dịch, không để dịch bệnh lan rộng. Việc kiểm soát dịch bệnh là yếu tố then chốt giúp ngành chăn nuôi đạt mục tiêu tăng trưởng 5,7-5,9% năm 2025, đảm bảo an toàn thực phẩm và ổn định kinh tế vĩ mô. Vấn đề không phải là thiếu văn bản hay chính sách, mà là ở công tác tổ chức thực hiện. Các địa phương cần tham mưu ngân sách, chủ động hành động, không chờ chỉ đạo.
Bình Nguyên